गुजरातमध्ये भाजप सलग ७ वा डाव खेळण्यासाठी सज्ज दिसत आहे

गुजरात विधानसभा निवडणूक

गुजरात विधानसभा निवडणूक अनेक अर्थांनी वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. काँग्रेसचे सर्वोच्च नेतृत्व राजकीय प्रचारापासून पूर्णपणे अनुपस्थित आहे. भाजप अनेक विद्यमान आमदारांची तिकिटे कापली आहेत. मुख्यमंत्री हे रबर स्टॅम्पसारखे आहेत आणि पंतप्रधान मोदी हे प्रमुख प्रचारकाचे प्रभारी आहेत. भाजप भरला आहे गुजरात निवडणूक प्रचार पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 20 वर्षात राज्यासाठी केलेल्या कामांभोवती ते फिरते. काँग्रेसचा प्रचार खूपच संथ आहे. त्या जागच्या जागी प्रचार करत आहेत.

जर तुम्ही अहमदाबादमध्ये रोड ट्रिपला गेलात तर तुम्हाला संपूर्ण शहर पीएम मोदींच्या पोस्टर्सने भरलेले दिसेल. निवडणुकीच्या वेळी जो राजकीय गोंगाट व्हायला हवा होता, तो तिथे पाहायला मिळणार नाही. पंतप्रधान मोदींची जोरदार उपस्थिती ही निवडणूक खूप खास बनवते. यावरून पंतप्रधान मोदींच्या अनुपस्थितीत स्थानिक घटकांचा प्रभाव कमी झाल्याचे दिसून येते. राज्यपातळीवर संघटनेत दोन आमूलाग्र बदल झाल्यानंतर भाजपची अद्यापही येथे पूर्ण स्थापना झालेली नाही.

2017 च्या विधानसभा निवडणुकीदरम्यान, तत्कालीन मुख्यमंत्री आनंदीबेन पटेल यांच्या पाटीदार आंदोलनाला हाताळण्यात असमर्थतेमुळे पंतप्रधान मोदींची आक्रमक मोहीम चालवावी लागली होती. मोरबी आपत्ती वगळता, गुजरातमध्ये अलीकडच्या काळात कोणतीही मोठी सामाजिक अशांतता दिसलेली नाही. राज्यावर मुख्यत्वे केंद्राचे नियंत्रण आहे, हे सर्वांना माहीत आहे. राजकीय यंत्रणा असूनही, संपूर्ण प्रचार पंतप्रधान मोदींच्या खांद्यावर आहे. गंभीर आव्हान नसतानाही निवडणूक जिंकण्यासाठी भाजपला पंतप्रधान नरेंद्र मोदींवर अवलंबून का राहावे लागते, याची चिंता भाजपने करायला हवी.

भूतकाळ आणि वर्तमान

मुख्यमंत्री आणि पंतप्रधान म्हणून मोदी यांच्यातील तफावत भाजपने गुजराती अभिमानाचा पुरेपूर वापर कसा केला आहे हे दिसून येते. मोदी मुख्यमंत्री असताना गुजराती अभिमानासाठी तत्कालीन केंद्र सरकारच्या विरोधात सांस्कृतिक अभिमानाचा वापर केला गेला. आज ते पूर्णपणे वेगळ्या पद्धतीने काम करत आहे. त्यांचा माणूस केंद्रात सरकार चालवत आहे, हा गुजराती अभिमानाचा विषय भाजपने केला आहे. या युक्तीचा राज्यात भाजपला मोठा फायदा झाला आहे.

भाजपचा मुकाबला करण्यासाठी काँग्रेस ओबीसी, दलित आणि मुस्लिम आघाडी म्हणजेच ‘बदम’वर काम करत आहे. मात्र, हिंदुत्वाच्या तुलनेत बदाम अनेक बाबतीत मागे आहे. हे स्वतःला जातींच्या समूहापुरते मर्यादित ठेवते, तर हिंदू धर्म ही हिंदू धर्मातील सर्वसमावेशक विचारधारा बनते. तो फक्त मुस्लिम लोकसंख्येच्या विरोधात उभा आहे. त्यामुळे भाजपला कोणत्याही जातीतील सर्वांना एकत्र आणण्याची संधी मिळते. माधवसिंह सोळंकी यांनी खामचा वापर केल्यापासून काँग्रेसपासून दूर राहिलेल्या हिंदूंच्या नेत्यांना बदाम सोबत घेत नाहीत.

राहुल गांधी बेपत्ता आहेत

राहुल गांधी गुजरातमध्ये नसल्याचा फायदा काँग्रेसला एवढाच आहे. त्यांच्या भाषणांमुळे अनेकदा विनाकारण वाद होतात ज्यामुळे काँग्रेसला राजकीय फायदा होत नाही. निवडणुकीच्या प्रचारादरम्यान सोशल मीडियावरील अनावश्यक वादापासून काँग्रेसही दूर पळत आहे. येथील राजकीय वाद त्याच्या शक्यता आणखी धुळीस मिळवू शकतात. पण हे पुरेसे नाही. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचे व्यक्तिमत्व खूप मोठे आहे. भाजपला निवडणुकीत एकतर्फी विजय मिळवता आला नसला तरी गुजरातमध्ये आणखी पाच वर्षे राज्य करण्यापासून कोणीही रोखू शकत नाही. आम आदमी पक्ष अतिशय जोमाने प्रचार करत आहे पण तो सोशल मीडिया आणि काही शहरी भागांपुरता मर्यादित आहे. काही आठवड्यांपूर्वी अचानक सुरू झालेला काँग्रेसचा निवडणूक प्रचार खूपच कमकुवत आहे.

2017 च्या नफ्याचे भांडवल करण्यात काँग्रेस अपयशी ठरली. तीन वर्षांत डझनभर आमदारांनी काँग्रेस सोडली, पण पक्षाच्या केंद्रीय नेतृत्वाने त्यांना रोखण्यासाठी कोणतेही प्रयत्न केले नाहीत. यावेळची निवडणूक द्विध्रुवीय असेल, पण पुढच्या विधानसभा निवडणुकीतही त्याबाबत कोणीही ठामपणे सांगू शकत नाही.

आणि शेवटी आम आदमी पार्टीचा मुद्दा

गुजरातमधील दूरचित्रवाणीवरील चर्चेत आम आदमी पक्ष खूप बातम्या देत असेल, पण तरीही गुजरातमध्ये त्याला राजकीय स्थान मिळालेले नाही. आम आदमी पक्षाच्या प्रचाराचा दिल्लीतील अनेक लोकांवर प्रभाव पडला असेल, पण गुजरातमधील लोकांना प्रभावित करण्यात तो अपयशी ठरला आहे. राज्यात भाजप आणि काँग्रेसमध्ये थेट लढत होत आहे. या द्विध्रुवीय लढतीचे एक कारण म्हणजे आम आदमी पार्टी स्थानिक पातळीवर देत असलेले गोंधळात टाकणारे संकेत. आम आदमी पक्षाने स्थानिक पातळीवर पंतप्रधान नरेंद्र मोदींशी थेट स्पर्धा टाळली आहे. त्यामुळे सोशल मीडियावर या मोहिमेला रंगत येत असली तरी मैदानावर मात्र ती रंगत आहे.

अधिक वाचा – ओपिनियन्स न्यूज