गुजरात विधानसभा निवडणुकीत ‘दलित व्होट बँक’ ठरवणार भाजप-काँग्रेसचे भवितव्य, पक्ष आपापल्या मार्गाने आकर्षित

गुजरात विधानसभा निवडणूक २०२२ (फाइल फोटो)

गुजरात विधानसभा निवडणूक 2022 (गुजरात निवडणूक 2022) भाजप आणि काँग्रेस या दोन्ही पक्षांनी आपापल्या निवडणुकीची तयारी सुरू केली आहे. इतर राज्यांप्रमाणे गुजरातमध्येही जातीय समीकरणाला विशेष अर्थ आहे. गुजरातमध्ये दलित लोकसंख्येची टक्केवारी इतर राज्यांच्या तुलनेत खूपच कमी आहे, परंतु अनेक जागांवर ही जात निवडणूक निकालांवर प्रभाव टाकण्यास सक्षम आहे. गुजरातमध्ये गेली २५ वर्षे भाजपची सत्ता आहे. त्याचवेळी 1995 नंतर काँग्रेसला येथे पुन्हा सत्ता काबीज करता आलेली नाही. त्यामुळेच 27 वर्षांचा हा वनवास आता संपवायचा आहे.

गुजरात हे पंतप्रधान मोदींचे गृहराज्य आहे

त्याचबरोबर संपूर्ण देशाचे लक्षही या निवडणुकीकडे लागले आहे. (गुजरात निवडणूक 2022) पण, गेल्या निवडणुकीत 2017 मध्ये काँग्रेसने भाजपला फार कमी फरकाने मागे टाकले होते. काँग्रेसने 2017 मध्ये आपल्या दमदार कामगिरीने गुजरातमध्ये आता कमकुवत नसल्याचा संदेश दिला. दुसरीकडे गुजरातमध्ये भाजप पुन्हा सत्ता काबीज करण्याच्या तयारीत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा हे गुजरातमधूनच आले आहेत. या निवडणुकीबाबत दोघेही सक्रिय झाले असून, तयारीही मोठ्या प्रमाणात सुरू झाली आहे.

गुजरातच्या राजकारणात दलित व्होट बँक

गुजरातच्या राजकारणात आजही जातिव्यवस्थेवर मतदान होते. या आधारे जातीय समीकरण लक्षात घेऊन सर्व जातींना त्यांच्या तिकिटातील संख्येनुसार प्रतिनिधित्व देण्याचे कामही राजकीय पक्ष करतात. गुजरातच्या राजकारणात दलितांचा प्रभाव इतर राज्यांच्या तुलनेत खूपच कमी आहे. राज्याच्या लोकसंख्येनुसार दलितांची लोकसंख्या मिळून टक्केवारी आहे. तर गुजरातमधील आरक्षित जागांवर दलित मतदार आहेत (दलित मतदार) लोकसंख्याही वेगळी आहे. बहुतांश आरक्षित जागांवर दलित मतदारांची संख्या केवळ 10 ते 11 टक्के आहे. असे असले तरी निवडणुकीत दलित मते मिळविण्यासाठी सर्वच राजकीय पक्षांनी आपापल्या परीने प्रयत्न केले आहेत.

2017 मध्ये दलित मतदार भाजपकडे झुकले

गुजरात विधानसभा निवडणुकीत 2017 मध्ये सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे आदिवासी आणि दलित जनतेने भाजपवर विश्वास व्यक्त केला होता. दलित नेते जिग्नेश मेवाणी यांच्या भाजपविरोधातील प्रचाराचाही काही परिणाम झाला नाही. दोन्ही ठिकाणी भाजपने तब्बल 15 टक्क्यांची वाढ केली. दलित आणि आदिवासींनी भाजपला दिलेला पाठिंबा हा मोठ्या जातीय बदलाकडे निर्देश करतो.

गुजरातमधील आदिवासी मतदारांवर परिणाम

गुजरातच्या राजकारणात आदर्श मतदारांचा मोठा प्रभाव मानला जातो. राज्याची लोकसंख्या ६ कोटींवर पोहोचली असेल, पण या लोकसंख्येच्या ११ टक्के आदिवासी मतदार आहेत. आदिवासी मतदार अनेक जागांवर निवडणूक निकालांवर थेट परिणाम करतात. त्यामुळे आदिवासी मतदारांचा पाठिंबा मिळविण्यासाठी काँग्रेस आणि भाजप निवडणुकीत जोरदार प्रयत्न करत आहेत.

जिग्नेशकडून दलित जातीच्या आशा आहेत

गुजरातच्या राजकारणात आता जिग्नेशचे नाव मुख्य प्रवाहातील नेत्यांमध्ये सामील झाले आहे. गुजरातच्या दलित राजकारणात जिग्नेश मेवारी हा एक मोठा चेहरा म्हणून उदयास येत आहे. गुजरात निवडणुकीत त्यांना पूर्णपणे बाद करणेही योग्य नाही. जिग्नेशला दलित राजकारणाची जाण आहे. त्यामुळे मायावती, रामविलास पासवान, मल्लिकार्जुन खरगे, थावरचंद गेहलोत यांच्याप्रमाणे त्यांचे नावही दलितांचे मोठे नेते म्हणून घेतले जात आहे.

हेही वाचा: गुजरात : गुजरातच्या राजकारणातील ‘राजा’ कोण? 10 टक्के मुस्लिम मतदार ठरवतात, तरीही विधानसभेत एकही मुस्लिम आमदार नाही

हेही वाचा: गुजरात: गुजरातमधील राजकारणाचे केंद्र असलेल्या पाटीदार समाजाला आकर्षित करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या पक्षांना सत्ता काबीज करण्यासाठी या जातीच्या पाठिंब्याची गरज आहे